انرژی بادی مزایایی فراوانی دارد و بههمین دلیل یکی از سریعترین رشدها را نیز در بین منابع انرژیهای تجدید پذیر جهان دارد.
برای ادامه توسعهی انسانی، ما در نهایت باید منابع انرژی تجدیدپذیر یا عملا پایانناپذیری پیدا کنیم. حتی اگر تصور کنید که ذخیرهی نفت و گاز و ذغال سنگی برای صد یا هزار سال داریم، باز هم نمیتوان به آن اکتفا کرد. بهجز پیدا کردن راهی که بتوانیم بدون گرم شدن کرهی زمین این منابع انرژی را بسوزانیم، بعد از تخلیهی این منابع چه اتفاقی میافتد؟
حتی ظاهرا منبع انرژی پایانناپذیری مانند فیوژن (همجوشی هستهای) مقادیر بسیار بالایی حرارت زاید، تولید میکند. این گرمای اضافی بهاندازهای است که میتواند روی اکوسیستم و موجودات زنده تاثیراتی مضری داشته باشد. در واقع، ما انسانها مشغول انجام یک آزمایش زیستی/شیمیایی در سراسر جهان هستیم و فرزندان ما، احتمالا همان سوژههای آزمایش هستند.
عادتهای کنونی مصرف انرژی ما، سیارهای کاملا متفاوت را نسبت بهچیزی که خودمان میشناختیم، برای فرزندان ما و نسلهای بعد به میراث می گذارد. اکنون در دورهای هستیم که عصر تغییرات اقلیمی لقب گرفته و شاید همین حالا که این مطلب را میخوانید، حتما گرمایی را تحمل میکنید که در طول عمرتان بیسابقه بوده، اینها اولین موجهای گرمای ناشی از انفجارِ انتشار گازهای گلخانهای به جو کره زمین هستند.
یکی از حوزههایی که سرمایهگذاری در آن میتواند، فردای سیارهی زمین را نجات دهد، منابع انرژی تجدید پذیر است. در این مطلب به انرژي بادی میپردازیم. باد، شکلی از انرژی خورشیدی است که از گرم شدن نابرابر سطح زمین در اثر تابش خورشید بهوجود میآید، بههمین جهت، تا زمانی که خورشید میتابد، باد هم میوزد!
باد، مدت طولانی است که در خدمت انسانها است. از زمانهای دور، انسانها انرژی باد را مهار کردهاند. قایقهای بادبانی بیش از ۷ هزار سال قبل طول رودخانه نیل در مصر را طی میکردند، آسیابهای بادی ساده در چین، آب را پمپاژ میکردند، در حالی که آسیابهای بادی عمود محور، برای خُرد کردن دانههای غله و گندم در ایران و خاورمیانه مورد استفاده قرار میگرفتند. احتمالا ایرانیان باستان، از ماهرترین و مبدعترین اقوام جهان در مهار انرژي بادی بودهاند. ایرانیان علاوه بر آسیابهای عمود محور، از دلو (دولاب) یا چرخ چاه برای رساندن آب چاه به مزارع استفاده میکردند. آنها همچنین از مدتها قبل با ساختن بادگیرها (از تاریخچه بادگیرها اطلاعات دقیقی در دست نیست) از انرژي باد برای خنک کردن خانهها و عمارتهای خود بهره بردهاند.
گفته میشود که آسیابهای بادی ایرانی در حدود ۵۰۰ تا ۹۰۰ سال قبل از میلاد بهکار گرفته شدند. اولین طرح شناختهشده از یک آسیاب بادی، همان مدلِ عمود محور ایرانی است که با پرههای عمودی از جنس از چوب ساخته میشدند و با اتصال به ستونهای افقی و یک محور مرکزی به آسیاب گندم میپرداختند.
آسیابهای بادی عمود محور در چین نیز مورد استفاده قرار میگرفتند که اغلب حتی ادعا میشود که این کشور زادگاه آسیابهای بادی بوده است. اما در حالی که اعتقاد بر این است که آسیاب بادی در چین بیش از ۲۰۰۰ سال پیش اختراع شد و سپس به همهجای جهان رفت، اما اولین اسناد مربوط به آسیابهای بادی چین به قرن سیزدهم برمیگردد. در آنجا نیز کاربردهای اولیه ظاهرا آسیاب دانهی ذرت و پمپاژ آب بوده است.
بهتدریج روشهای جدید استفاده از انرژی باد به سراسر جهان رفتند. در قرن شانزدهم، مردم در خاورمیانه بهطور گستردهای از آسیابهای بادی استفاده میکردند. بازرگانان و جنگجویان صلیبی این ایده را با خود به اروپا بردند. هلندیها، معماری آسیابهای بادی را اصلاح کردند و از آن برای تخلیه آب در تالابهای رود راین استفاده کردند.
ثبت شد
هنگامی که مهاجران در اواخر قرن نوزدهم این تکنولوژی را به دنیای جدید بردند، آنها شروع به استفاده از آسیابهای بادی برای رساندن آب به مزارع و مراتع کردند. آمریکاییها از آسیابهای بادی برای خرد کردن گندم و ذرت، پمپ کردن آب و برش چوب در کارخانههای چوببری استفاده کردند. با توسعه برق، نیروی باد کاربرد جدیدی برای روشنایی ساختمانها پیدا کرد. در طول قرن بیستم، نیروگاههای بادی کوچک مناسب برای مزارع، خانهها و مزارع بادی بزرگتری که میتوانستند به شبکههای برق شهری متصل شوند، توسعه یافتند.
ظرفیت انرژی بادی در جهان
انرژی باد تقریبا در همهجای زمین در دسترس است؛ اما پیرامون میزان سازگاری و نیروی باد، تفاوتهای وجود دارد. یک برآورد نشان میدهد که ۱ میلیون گیگاوات انرژی بادی در کل زمین وجود دارد و اگر فقط ۱ درصد از این زمینها از نیروی باد بهرهبرداری کنند، میتوان تمامی تقاضای جهانی برق را تامین کرد. اگرچه اکثر انرژی باد در حال حاضر در خشکیها به دست میآید، اما به محبوبیت مزارع بادی دریایی بهعنوان یک منبع بزرگ با اثرات زیستمحیطی کمتری (به ویژه با توجه به آلودگی صوتی و بصری) افزوده میشود. ظرفیت تولید انرژی بادی جهان در اواخر سال ۲۰۱۵ به ۴۳۵ گیگاوات رسید، حدود ۷ درصد کل ظرفیت تولید برق جهان.
سه کشور از بزرگترین تولیدکنندگان برق از انرژی بادی، کشورهای چین ایالات متحده آمریکا و آلمان هستند. چین با ظرفیت نصبشدهی بیش از ۱۵۶٫۷ گیگاوات برق در سال ۲۰۱۶، بیشترین تولید برق از انرژی بادی در جهان را داشته است. این کشور سرمایهگذاریهای عظیمی در بخش انرژی تجدیدپذیر و بهخصوص انرژی بادی انجام داده است. بر اساس گزارش انجمن انرژي بادي جهان، بازار انرژي بادي چين بزرگترين بازار جهاني است كه ۵۲ از سهم بازار جهاني را در برمیگیرد. چین قصد دارد، قبل از پایان سال ۲۰۲۰ ظرفیت ۱۰ گیگاوات برق از توربینهای دریایی به شبکه برق خود اضافه کند. چین بر اساس گزارش شورای جهانی انرژی باد، از این لحاظ در رتبه سوم قرار داشت.
ایالات متحده آمریکا، دومین تولیدکننده انرژی باد است که ظرفیت نصب شده آن به ۸۲٫۱ گیگاوات در پایان سال ۲۰۱۶ میرسید. بر اساس گزارش امسال انجمن انرژي بادي آمریکا، بیش از ۱۴۰۰۴ مگاوات پروژه انرژی بادی در دست احداث است و ۱۱۸۱۵ مگاوات هم از این پروژهها در آستانه شروع به کار هستند. ایالات متحده در سال ۲۰۱۷، دارای بیش از ۵۲ هزار توربین بادی تجاری در بیش از ۴۲ ایالت و همچنین در کشورهای گوام و پورتوریکو بود. اواسط سال گذشته بود که شرکت Xcel Energy اعلام کرد که قصد احداث ۱۱ مزرعه بادی در ۱۱ ایالت این کشور را با ظرفیتی ۳٫۳۸ گیگاواتی دارد.
آلمان با نصب ۵۰ گیگاوات برق بادی در سال ۲۰۱۶، سومین کشور جهان در زمینه انرژی بادی لقب گرفت. ادارهی فدرال انرژی آلمان، بوندسنتزاگنتور، مناقصهای را برای پروژههای انرژی بادی با ظرفیت ۱ گیگاوات اعلام کرد. این کشور قصد دارد که ظرفیت انرژي بادی خود را از طریق مناقصهها تا سال ۲۰۱۹، سالانه به ۲٫۸ گیگاوات افزایش دهد. آلمان، یکی از کشورهای پیشگام اتحادیه اروپا از لحاظ انرژیهای تجدیدپذیر است و بهموجب قانون انرژی تجدید پذیر، مزارع بادی از سوبسیدهای دولتی بهرهمند میشوند.
ظرفیت انرژی بادی در ایران
از زمان نصب توربینهای بادی در ایران، تولید انرژی بادی رشد چشمگیری داشته است. توربینهای بادی ایران عمدتا با کمک گروه صنعتی سدید و همکاری و سرمایهگذاریهای شرکتهای خارجی از جمله شرکت هندی سازلن انرژی و شرکت زیمنس آلمان ساخته و راهاندازی شدهاند.
در سال ۲۰۰۴، تولید برق از انرژی بادی در ایران تنها ۲۵ مگاوات بود. اما یک سال بعد، این میزان به ۳۲ مگاوات افزایش یافت و در سال ۲۰۰۶ به ۴۵ مگاوات رسید. خوشبختانه با افزایش تولید پایدار برق، ایران به سرمایهگذاری در مزارع بادی ادامه داده است. در سال ۲۰۰۹، ظرفیت تولید برق حاصل از انرژی بادی به ۱۳۰ مگاوات افزایش یافت.
این نتیجه ساخت مزارع بادی بزرگتر در مناطق ساحلی و بادخیز مانند منجیل در استان گیلان و بینالود در خراسان رضوی بود. به گزارش شورای جهانی انرژی باد، با رشد سریعی در بخش انرژی باد، ایران در حال حاضر در رتبه ۳۰ جهان بهلحاظ تولید انرژی بادی قرار دارد. اما با وجود پیشرفت قابلتوجه صنعت انرژی بادی در کشور، مجموع کل ۱۵۰ مگاوات برق تولیدی از انرژی بادی، هنوز بخش کوچکی از برق مصرفی سالانه ایران را تشکیل میدهد که حدود ۳۳ هزار مگاوات است.
واقعیت این است که ایران هنوز بهشدت وابسته به سوختهای فسیلی است و این سوختها تقریبا تمام برق کشور را تامین میکنند. و با وجود دورنمای مثبتی که در این حوزه دیده میشود، احتمالا شاهد رکود ایران در زمینهی صنایع پاک و ارزان و منابع انرژی تجدیدپذیر خواهیم بود. در واقع، با وجودی که سرمایهگذاریهای اخیر از تمایل بالا برای سرمایهگذاری در این صنعت خبر میدهد، اما با وجود تحریمهای بینالمللی اخیر که در پی خروج آمریکا از توافق برجام اتفاق افتاد، صنعت نوظهور انرژی بادی کشورمان به مشکلاتی عدیدهای برخواهد خورد.
مورد دیگر اینکه، حتی ممکن است که ایران، ظرفیت فعلی برق تولیدی از انرژی بادی را هم از دست بدهد. در واقع، بیشتر توربینهای بادی هر ۱۰ تا ۱۵ سال نیاز به تعمیرات عمدهای دارند و اگر به درستی نگهداری نشوند، دیگر کار نخواهند کرد. با توجه به اینکه، تهیه قطعات یدکی در آینده، دشوارتر خواهد شد، متاسفانه چشمانداز این صنعت، تیره خواهد بود.
برای دیدن جدیدترین اخبار با ما در وی پی ان ایران همراه باشید